Premenstruel Sendrom (PMS) ve Premenstruel Disforik Bozukluk (PMDD) Nedir?

Premenstrüel sendrom, adet döngüsünün ikinci yarısında yani yumurtlama sonrası dönemde başlayan döngüsel bir düzende her ay ortaya çıkan bir grup fiziksel ve davranışsal semptomu ifade eder. Premenstrüel disforik bozukluk (PMDD), PMS'nin şiddetli şeklidir. Yaygın semptomla; günlük aktiviteleri engelleyecek kadar şiddetli olan öfke, sinirlilik, depresyon ve iç gerilimi içerir.

Hafif PMS yaygındır ve düzenli adet döngüsü olan kadınların yüzde 75'ini etkiler; PMDD kadınların sadece yüzde 3 ila 8'ini etkiler. Bu durum; sosyoekonomik, kültürel veya etnik kökenden bağımsız olarak bazı kadınları etkileyebilir.

PMDD genellikle kronik bir durumdur ve bir kadının yaşam kalitesi üzerinde ciddi bir etkisi olabilir. Neyse ki, çeşitli tedaviler ve kişisel bakım önlemleri çoğu kadında semptomları etkili bir şekilde kontrol edebilir.

Randevu

Premenstruel Sendrom (PMS) ve Premenstruel Disforik Bozukluk (PMDD)

PMS ve PMDD Nedenleri

Vücuttaki dokular, bir kadının adet döngüsü boyunca değişen hormon seviyelerine karşı hassastır. Çalışmalar, artan ve azalan hormon düzeylerinin (örn. östrojen ve progesteron), ruh halini etkileyen serotonin adı verilen bir madde de dahil olmak üzere beyindeki kimyasalları etkileyebileceğini düşündürmektedir.

Bununla birlikte, neden bazı kadınların adet öncesi sendromu (PMS) veya adet öncesi disforik bozukluğu (PMDD) geliştirdiği ve diğerlerinin geliştirmediği açık değildir. Östrojen ve progesteron seviyeleri, bu rahatsızlıkları olan ve olmayan kadınlarda benzerdir. Çeşitli araştırmalara dayanan en olası açıklama, PMDD geliştiren kadınların hormon seviyelerindeki normal değişikliklere karşı oldukça duyarlı olmalarıdır.

PMS ve PMDD Belirtileri

Yaygın semptomlar - Adet öncesi sendromunun (PMS) ve adet öncesi disforik bozukluğunun (PMDD) en yaygın semptomları yorgunluk, şişkinlik, sinirlilik, depresyon ve kaygıdır. Diğer semptomlar aşağıdakileri içerir:

Üzüntü, umutsuzluk veya değersizlik duyguları
Gerginlik, endişe veya "sinirlilik"
Sık sık ağlama ile değişken ruh halleri
Kalıcı sinirlilik, öfke ve aile, iş arkadaşları veya arkadaşlarla çatışma
Olağan faaliyetlere olan ilginin azalması
Konsantrasyon zorluğu
Yorgunluk, uyuşukluk veya enerji eksikliği
Aşırı yemeyi veya belirli yiyecekleri aşermeyi içerebilen iştahtaki değişiklikler
Aşırı uyku veya uyumakta zorluk
Bunalmış veya kontrolden çıkmış olma duyguları
Göğüs hassasiyeti veya şişmesi, baş ağrısı, eklem veya kas ağrısı, kilo alımı

PMS ve PMDD'yi taklit eden bozukluklar

Diğer koşullar, depresyon, anksiyete bozuklukları, bipolar bozukluk ve perimenopoz (menopozdan önceki dört ila beş yıllık dönem) dahil olmak üzere, PMS ve PMDD'ye benzer semptomlara sahiptir. Tedaviler oldukça farklı olduğu için altta yatan depresyon (genellikle adet görmeden önce kötüleşir) ile gerçek PMS veya PMDD arasında ayrım yapmak önemlidir.

Altta yatan depresyonu olan kadınlar genellikle adet sırasında veya sonrasında kendilerini daha iyi hissederler, ancak semptomları tamamen düzelmez. Öte yandan, PMS veya PMDD'li kadınların adetleri başladığında semptomları tamamen düzelir. PMS veya PMDD'ye sahip olduklarını düşünen bazı kadınların aslında depresyon veya anksiyete bozukluğu vardır.

Migren gibi menstrüasyondan önce veya adet sırasında kötüleşen başka tıbbi bozukluklar da vardır; miyaljik ensefalomiyelit/kronik yorgunluk sendromu (ME/CFS) olarak da bilinen kronik yorgunluk sendromu (CFS); pelvik ve mesane ağrısı; veya hassas bağırsak sendromu. Dikkatli bir tıbbi öykü, bu bozuklukları ayırt edebilmelidir. Bir kadının başka bir tıbbi duruma ek olarak PMDD'ye sahip olması da mümkündür.

PMS ve PMDD Teşhisi

Premenstrüel sendromu (PMS) veya premenstrüel disforik bozukluğu (PMDD) teşhis edebilecek tek bir test yoktur. Semptomlar, adet döngüsünün yalnızca ikinci yarısında (luteal faz), çoğunlukla adet döneminden önceki beş ila yedi gün içinde ortaya çıkmalı ve fiziksel ve davranışsal semptomlar olmalıdır. PMS veya PMDD'li kadınlarda, bu semptomlar 28 günlük adet döngüsünün 4 ila 12. günleri arasında mevcut olmamalıdır.

Kan testleri — PMS veya PMDD'yi teşhis etmek için kan testleri gerekli değildir. Anemi gibi yorgunluğa neden olan diğer tıbbi durumları taramak için bir kan sayımı önerilebilir. Tiroid fonksiyon testleri, her ikisi de PMS ve PMDD ile benzer belirti ve semptomlara sahip olan hipotiroidizmi (az aktif tiroid bezi) veya hipertiroidizmi (aşırı aktif tiroid bezi) saptayabilir. Ayrıca genel sistem değerlendirilmesi için de testler istenebilir.
Semptomların kaydedilmesi — Bir kadının semptomları PMDD'yi akla getirebilse de, bir klinisyen ondan iki adet tam adet döngüsü boyunca günlük olarak semptomlarını dikkatlice kaydetmesini isteyebilir.

PMS VE PMDD Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Konservatif tedaviler

Önce düzenli egzersiz, gevşeme teknikleri ve vitamin ve mineral takviyesi dahil olmak üzere premenstrüel sendrom (PMS) için konservatif tedaviler önerilebilir. Bu tedaviler bazı kadınlarda semptomları hafifletir ve çok az yan etkisi vardır veya hiç yan etkisi yoktur. Bu tedaviler yeterli rahatlama sağlamazsa, reçeteli ilaçlar ikinci bir seçenek olarak düşünülebilir.

Premenstrüel disforik bozukluğu (PMDD) olan kadınlar için reçeteli bir ilaçla birlikte konservatif tedaviler de önerilir.

Beslenme Önerileri; Vitamin ve Mineral Takviyeleri: Eksikliklerin yerine konulması ve özellikle PMS te yarar sağladığını bildiğimiz bitkisel bazı takviyelerin tedavide şikayetlerin azaltılmasında yeri mevcuttur. Hekim kontrolünde önerilebilen bu tarz tedaviler mutlaka hayat tarzı değişikliği ve beslenme düzenlenmesini de içermelidir.
Egzersiz: Orta derecede aerobik egzersizler; stres, gerginlik, kaygı ve depresyonu azaltmaya yardımcı olabilir.
Gevşeme terapisi: PMS ve PMDD stres, kaygı, depresyon ve diğer psikolojik koşullarla daha da kötüleşebilir. Ayrıca, PMS veya PMDD ile yaşamak kişilerarası ilişkilerde, işte veya okulda ve genel günlük yaşamda zorluklara neden olabilir.

Gevşeme terapisi, günlük yaşamın stresini ve endişesini hafifletmeye yardımcı olabilir. Yoga, meditasyon, nefes alma teknikleri, progresif kas gevşemesi, kendi kendine hipnoz veya biofeedback gibi teknikleri içerebilir.

Medikal Tedaviler

Hormonal Tedaviler: Orta ve ileri evre PMS ve PMDD durumlarında ovulasyonu baskılamak amacıyla kullanılan tedavi seçenekleri mevcuttur. Ancak mutlaka düzenli hekim kontrolünde başlanmalı ve takibi gereklidir.
Anti-Depresan Tedaviler: İleri evre PMS durumlarında önerilebilmektedir. Hekim kontrolünde olması önem arz etmektedir.
Akupunktur, refleksoloji, aromaterapi, homeopati gibi tamamlayıcı tıp yöntemleri de tedavide kullanılabilmektedir. Ancak kanıtlanmış bir yarar sağlanamamıştır.