Kadınlarda Cinsel Fonksiyon Bozuklukları

Cinsel sorunlar hem kadınlarda hem de erkeklerde yaygındır ve her yaşta ortaya çıkabilir. "Cinsel işlev bozukluğu", bir kişi için rahatsız edici olan libido (cinsel dürtü), uyarılma, orgazm veya seks ile ilgili ağrıları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Cinsel işlev bozukluğu, yaşam boyu devam eden bir sorun olabilir veya daha sonra, cinsel ilişkide hiçbir sorun yaşamadığınız bir dönem sonrası da görülebilmektedir.

Genel olarak, kadınlar fiziksel ve psikolojik olarak sağlıklıysa ve eşleriyle iyi bir ilişkileri varsa, cinsel yaşamlarından büyük olasılıkla memnun olurlar. Hormonlar, kan damarları, beyin ve vajinal bölgedeki bir dizi değişiklik cinselliği etkileyebilse de ilişki zorlukları ve fiziksel veya psikolojik sağlığın zayıf olması birçok cinsel soruna katkıda bulunur.

Cinsel Sorunlar ve Tanımlamalar

İlişkili cinsel sorunları anlamak ve cinsel yanıtı tanımlamak için kullanılan çeşitli terimlerin tanımlarını bilmek önemlidir.

 

Arzu (libido)

Libido veya cinsel dürtü, cinsel aktiviteye sahip olma arzusudur ve genellikle cinsel düşünceleri, imgeleri ve istekleri içerir. Arzu, kendiliğinden veya cinsel aktivite başladıktan sonra ortaya çıkabilir (bir partnere, düşüncelere, olaylara veya duyusal ipuçlarına yanıt olarak; buna "tepki veren arzu" denir). Yeni ilişkilerde spontan arzu daha yaygınken, karşılık veren arzu uzun vadeli ilişkilerde daha tipiktir.

Uyarılma (Heyecan)

Uyarılma, cinsel organlara kan akışında artış, salgılarda artış ve kalp atış hızında, kan basıncında ve solunum hızında artış ile görülen cinsel bir zevk duygusudur.

Orgazm

Orgazm, genellikle genital bölge ve üreme organlarındaki kasların kasılmasıyla cinsel zevkin doruğa çıkması ve cinsel gerilimin boşalması olarak tanımlanır. Orgazm olmadan da cinsel zevk almak mümkündür; kadının orgazm olmaması kadın bundan rahatsız olmadığı sürece mutlaka bir sorun olduğu anlamına gelmez. Ancak hiçbir zaman orgazm yaşamaması birlikteliklerde sıklıkla isteksizlikle sonuçlanan sorunlara neden olabilmektedir.

Arzu, uyarılma ve orgazm tipik cinsel tepkiyi tanımlasa da cinsel aktivitenin amacı, cinsel tepki döngüsünün (arzu, uyarılma, orgazm) tüm yönlerini içerebilen veya içermeyebilen tatmindir.

Ağrı

Ağrılı seks, birçok farklı nedeni olan yaygın bir sorundur. Genellikle düşük libido da dahil olmak üzere diğer cinsel sorunların nedenidir. Sorunun kaynağı tespit edilerek tedavi edilmelidir.

 

Cinsel Sorunlar İçin Risk Faktörleri

Kadınlarda cinsel sorunlara katkıda bulunabilecek bir dizi risk faktörü vardır. Bir risk faktörü, mutlaka bir sorunun nedeni değil, sorunu daha olası hale getiren bir şeydir.

• Kişisel Esenlik — Kişisel esenlik duygunuz, cinsel ilgi ve aktivite için önemlidir. Diyet ve egzersiz alışkanlıkları vücut imajını etkileyebilir. Fiziksel veya duygusal olarak kendinizi en iyi durumda hissetmemek, cinsel ilgi veya tepkide azalmaya katkıda bulunabilir.
• Yorgunluk ve Stres — Yorgun olduğunuzda veya stres altındayken sekse karşı daha az ilgi duymanız ve cinsel zevkinizde azalma yaşamanız yaygın bir durumdur. Yorgunluk, altta yatan bir tıbbi sorundan, yetersiz uykudan veya aile, iş ve diğer taahhütler ve yükümlülükler nedeniyle yeterince dinlenememekten kaynaklanabilir.
• Sosyokültürel Faktörler — İlişkilerde mahremiyet eksikliği ve cinsiyetle ilgili kişisel, dini ve kültürel inançlar cinsel sorunlara katkıda bulunabilir.
• Çiftlerde İlişki Sorunları - Partnerinizle duygusal olarak sağlıklı bir ilişki, cinsel tatminde kritik bir faktördür. Bir ilişkideki stres, partnerinizle çatışma ve sınırlı iletişim, cinsel arzunuzu ve tepkinizi olumsuz etkileyebilir. Mevcut veya geçmişteki duygusal, fiziksel veya cinsel istismar veya travma genellikle cinsel sorunlara katkıda bulunur.
• Eş Sağlığı veya Cinsel Sorunlar — Bir eşteki cinsel işlev bozukluğu, cinsel tepkinizi etkileyebilir. Erkeklerde cinsel problemler (erektil disfonksiyon, azalmış libido ve anormal boşalma dahil) herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir, ancak ilerleyen yaşla birlikte daha yaygın hale gelir.
• Jinekolojik sorunlar
  • Doğum:
    Doğumdan sonra, cinsel istekte azalma görülmesi yaygın bir durumdur. Katkıda bulunan faktörler, fiziksel iyileşme ve emzirmenin yanı sıra yorgunluk ve ebeveynlik taleplerini içerebilir. Bu durum, vajinal doğum yapmış veya sezaryen yapmış olsanız da olabilir. Çoğu durumda, bu sorunlar zamanla düzelir.
  • Menopoz:
    Östrojen, yumurtalıklar tarafından üretilen bir hormondur. Menopozdan önceki birkaç yıl boyunca (adet düzensizlikleri başladığı dönemlerde), östrojen seviyeleri dalgalanmaya başlar. Menopozdan sonra östrojen seviyeleri önemli ölçüde düşer. Bu, libidonuzdaki değişikliklere ve uyarılmada azalmaya katkıda bulunabilir. Genellikle menopozla birlikte ortaya çıkan sıcak basmaları, gece terlemeleri, uyku bozukluğu ve yorgunluk da cinsel sorunlara katkıda bulunabilir. Bu semptomlara yardımcı olabilecek tedaviler vardır.

Ayrıca birçok kişi menopozdan sonra vajinal kuruluk, normal salgıların ve kayganlığın kaybı ve elastikiyetin azalması nedeniyle cinsel ilişki sırasında rahatsızlık veya ağrı yaşar. Menopozal vajinal değişiklikler, cinsel ilişki seyrekse genellikle daha şiddetlidir ve vajinal daralmalar da ortaya çıkmaya başlar. Sıcak basmaları ve menopoz semptomlarının çoğu zamanla düzelse de, vajinal kuruluk ve buna bağlı ağrılı seks, tedavi edilmezse genellikle zamanla kötüleşir.

 

Histerektomi

Genel olarak histerektomi (rahmin alınması) cinsel işlev bozukluğuna neden olmaz. Çoğu çalışma, muhtemelen ağır kanama veya ağrı gibi cinsiyete müdahale eden semptomların çözülmesi nedeniyle histerektomi sonrası cinsel işlevde bir iyileşme olduğunu göstermektedir. Histerektomi sırasında rahim ağzının alınmasının da cinsellik üzerinde olumsuz bir etkisi yoktur. Tipik olarak yumurtalık kanseri riskini azaltmak için yapılan histerektomi sırasında yumurtalıkların alınması östrojen ve androjen seviyelerini düşürür ve bu da bazı insanlar için cinsel işlevi etkileyebilir.

 

Vajinal veya pelvik ağrı

Vajinal veya pelvik ağrı, cinsel işlev bozukluğunun yaygın bir nedenidir. Seks sırasında ağrı, daha fazla ağrı korkusuna yol açabilir, bu da kayganlığı azaltabilir ve pelvik kasların istemsiz kasılmasına neden olarak daha fazla ağrıya neden olabilir. Ağrıya endometriozis, vajinal veya pelvik cerrahi, enfeksiyon veya skar dokusu neden olabilir. Menopoza girmiş kişilerde, östrojen eksikliği genellikle cinsel ilişkide ve diğer cinsel aktivite biçimlerinde rahatsızlığa neden olur.

 

Mesane ve pelvik destek sorunları

Mesanedeki değişiklikler veya pelvik desteğin kaybı (pelvik organ sarkması), idrar veya dışkı kaybına (inkontinans) veya vajinal basınç hissine yol açabilir. Bu semptomlar cinsel istek ve aktiviteyi engelleyebilir.

 

Tıbbi sorunlar

Hemen hemen her türlü ciddi veya kronik tıbbi sorun, cinsel istek ve duyarlılığı etkileyebilir. Kalp hastalığı, artrit ve obezite gibi sorunlar, bir kişinin fiziksel olarak seks yapma yeteneğini etkileyebilir.

Kanserli kişiler, genellikle cinsel işlevi etkileyen hastalık ve tedavileri nedeniyle rahatsızlık ve yorgunluk yaşayabilir. Özellikle meme, vajina veya pelvis ameliyatlarından sonra vücut imajındaki değişiklikler de cinsel sorunlara katkıda bulunabilir. Parkinson hastalığı, diyabet veya madde kullanım bozuklukları (alkol, esrar, ağrı kesici ilaçlar veya diğer ilaçları içeren) gibi diğer durumlar libidoyu, uyarılmayı ve orgazm yaşama yeteneğini bozabilir.

Psikiyatrik veya duygusal sorunlar, hastalığın kendisi veya tedavisi nedeniyle cinsel işlevi önemli ölçüde etkileyebilir (aşağıya bakın). Depresyon, kadınlarda libido azalmasının ve diğer cinsel bozuklukların en yaygın nedenlerinden biridir. Anksiyete, cinsel sorunların başka bir yaygın nedenidir.

 

İlaçlar

Hem reçeteli hem de reçetesiz ilaçlar cinsel isteği, uyarılmayı, orgazmı ve ağrıyı değiştirebilir. Bu şunları içerebilir:

• Birçok antidepresan
• Bazı antipsikotik ilaçlar (psikiyatrik problemlerin yanı sıra uyku bozuklukları ve diğer durumlar için kullanılır)
• Beta blokerler (yüksek tansiyon tedavisinde kullanılır)
• Antiöstrojenler/aromataz inhibitörleri (meme kanserini tedavi etmek için kullanılır)
• Gonadotropin salgılayan hormon agonistleri ve antagonistleri (endometriozis veya fibroidleri tedavi etmek için kullanılır)

Ameliyat

Bazı ameliyatlar kişinin cinsel tepkisini etkileyebilir. Özellikle meme, vajina, rahim veya yumurtalıklarla ilgili ameliyatlar, özellikle de ameliyata yol açan kanser gibi altta yatan bir teşhis varsa, kişinin vücudu hakkında nasıl hissettiğini değiştirebilir.

 

Cinsel Sorunların Tedavisi

Cinsel sorunları olan kadınlar için bir dizi tedavi mevcuttur. Çoğu durumda, tedavilerin bir kombinasyonu en etkilidir.

Stres, yorgunluk ve ilişki sorunlarını yönetmek

Egzersiz, yoga, masaj, meditasyon ve diğer zihin/vücut teknikleri dahil olmak üzere yaşam stresini azaltma stratejileri, daha tatmin edici bir cinsel yaşamla sonuçlanabilir. Mümkünse, çalışma programlarını ayarlamak ve çocuk bakımı ve ev sorumlulukları konusunda yardım almak genellikle yaşam kalitesini ve cinsel tatmini artırabilir. Uykuya öncelik vermek ve yorgunluğu azaltmak için başka yollar bulmaya çalışmak da cinsel ilgiyi artırabilir.

Profesyonel bir danışmanla çalışmak, stresi azaltmanıza ve ilişkilerinizi güçlendirmenize yardımcı olabilir. Cinsel terapistler; bilgi sağlayarak, iletişimi geliştirerek ve samimiyeti ve karşılıklı zevki geliştirmek için belirli egzersizler konusunda talimat vererek bireylere ve çiftlere cinsel sorunları çözme konusunda yardımcı olma konusunda özel uzmanlığa sahip profesyonellerdir.

Birçok çift tatildeyken daha iyi seks yapıyor, bu da cinsel tatmini artırmak için stresi ve yorgunluğu azaltmanın önemini gösteriyor. Yatak odası dışında birlikte daha fazla eğlenen çiftler genellikle cinsel yaşamlarından daha memnundur, bu nedenle düzenli bir birlikte yalnız kalma randevuları oluşturmak cinsel sorunları azaltabilir. İş, aile ve diğer önceliklerden kaynaklanan yoğunluklar göz önüne alındığında bunu yapmak zor olsa da bu durum cinsel yaşamınızda yalnızca siz ve eşiniz için zaman ayırmanıza yardımcı olabilir.

Cinsellikle ilgili danışmanlık, kitaplar ve web siteleri, çiftlerin cinsel ihtiyaçları ve farklılıkları hakkında daha iyi iletişim kurmalarına, yaşadıkları zorlukların nedenlerini anlamalarına ve tedavi önerileri sunmalarına yardımcı olur.

Vajinal kuruluk tedavisi

Cinsel ilişkiyi rahatsız eden vajinal kuruluğu olan kişiler kayganlaştırıcı kullanmaktan fayda görebilir. Bu ürünler, ilişki sırasında sürtünmeyi azaltmak için tasarlanmıştır ve daha fazla rahatlık ve zevkle sonuçlanabilir. Ek olarak, düzenli olarak (haftada birkaç kez) uzun süre etkili, hormonal olmayan bir vajinal nemlendirici kullanmak vajinal kuruluğu azaltır. Hem kayganlaştırıcılar hem de nemlendiriciler reçetesiz alınabilir. Vajinal tahrişi en aza indirmek için renk, koku veya diğer katkı maddeleri içermeyen ürünler kullanmak en iyisidir. Menopoza giren kişiler genellikle menopozla ilişkili vajinal kuruluk ve ağrılı cinsel ilişkiyi tedavi etmek için düşük doz vajinal östrojen tedavisinden faydalanacaktır

Cerrahi ve lazer tedavileri

Vajinayı seks için "daha iyi" hale getirmek için cerrahi çok nadiren gereklidir. Vajina anormallikleri ile doğan kişiler, kadın genital kesisi olanlar ve doğumdan kaynaklanan travmatik yaralanmalar olanlar, bu prosedürlerde uzman bir cerrah tarafından gerçekleştirilen cerrahi tedaviden yararlanabilirler.

Menopozdan sonra vajinal kuruluk ve ağrılı cinsel ilişkiyi tedavi etmek için lazer tedavisinin ihtiyacı belirlenen danışanlar için hekim tarafından önerildiğinde oldukça faydası olan tedavi yöntemidir.

Ağrılı cinsel ilişkiyi iyileştirme

Seks sırasında ağrısı olan birçok kişinin pelvis, alt karın, uyluklar, kasıklar ve kalçalarda sıkı ve hassas kasları ve bağ dokusu vardır.

Pelvik taban fizik tedavisi (PT), pelvik taban kaslarının istemsiz kasılmasıyla ilişkili rahatsızlığı önemli ölçüde azaltabilir. Bu tip PT uygulayan fizyoterapistler, pelvik manipülasyon ve rehabilitasyon konusunda özel olarak eğitilmişlerdir.

Sıklıkla ağrılı seks, ameliyat veya menopozdan sonra vajinanın daralması ve kısalması veya pelvis ve vajina kaslarının istemsiz gerilmesinden kaynaklanır. Bu en iyi şekilde bir dizi vajinal dilatör satın alarak ve vajinayı birkaç ay boyunca hafifçe gererek tedavi edilir. Uygun boyutta iyi kayganlaştırılmış bir dilatör vajinaya günde yaklaşık beş dakika boyunca birkaç kez yerleştirilir. Dilatörün boyutu, ilişki bir kez daha rahat olana kadar kademeli olarak artırılır. Bu egzersizler en iyi şekilde bir jinekolog veya pelvik taban fizyoterapisti tarafından yönlendirilmelidir.

Cinsel yan etkileri olan ilaçları ayarlama

Bir ilacın cinsel yan etkileri varsa, dozu azaltma veya etkili bir alternatif ilaç bulma seçenekleri hakkında sağlık profesyonelinizle görüşebilirsiniz.

Testosteron

Testosteron ürünleri bazen kadınlarda cinsel sorunları tedavi etmek için "endikasyon dışı" olarak kullanılır. Bu ürünler, genellikle erkekler için tasarlanmış ve bu formülasyonlar tarafından sağlanan testosteron dozları genellikle kadınlar için çok yüksektir ve bu da yan etki olasılığını artırır. Düşük dozlarda testosteron, majistral ilaç hazırlayan eczacılar tarafından topikal bir krem veya jel halinde formüle edilebilir. Ancak mutlaka bir jinekolog tarafından önerilmelidir.

DHEA

Vajinal DHEA ile cinsel işlevdeki gelişmeler, menopoz sonrası kadınlarda düşük doz vajinal östrojen tedavisinin kullanımıyla görülenlere benzer.