İdrar Yolu Enfeksiyonları
İdrar yolu böbrekleri (idrar üretmek için kanı filtreleyen), üreterleri (böbreklerden idrarı mesaneye taşıyan tüpler), mesane (idrar depolayan) ve üretrayı (idrar taşıyan tüp) içerir. İdrar yolu enfeksiyonları (İYE'ler), bakteriler üretraya girip mesaneye ilerlediğinde ortaya çıkar.
Enfeksiyon sadece mesanede kalırsa buna mesane enfeksiyonu veya "basit sistit" denir. Enfeksiyon mesaneyi geçerek böbreklere ulaşırsa buna böbrek enfeksiyonu veya "piyelonefrit" denir. Mesane ve böbrek enfeksiyonlarının her ikisi de İYE türleridir.
İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE) nedir?
İdrar yolu enfeksiyonlarına (İYE) neden olan bakteriler normalde idrar yollarında yaşamazlar, ancak gastrointestinal sistemde yaşarlar. İYE'ler, bu bakteriler genital bölgeye girip üretra yoluyla mesaneye ilerlediğinde ortaya çıkar. Mesanedeki enfeksiyon tedavi edilmediği durumlarda; bakteriler üreter(ler)den böbrek(ler)e geçebilir. Bir veya her iki böbreğinizde böbrek enfeksiyonu olabilir.
Bir İYE geliştirme riskini artıran faktörler şunlardır:
- Şeker hastası olmak,
- Böbreklerdeki idrar akışını engelleyen veya değiştiren bir duruma (böbrek taşları veya üreteral reflü gibi) sahip olmak,
- Sık cinsel ilişkide bulunmak,
- Son 12 ayda mesane veya böbrek enfeksiyonu geçirmiş olmak,
- Doğum kontrolü için spermisit kullanmak.
İYE belirtileri nelerdir?
Mesane enfeksiyonu semptomları
Mesane enfeksiyonunun tipik semptomları şunları içerir:
- İdrar yaparken ağrı veya yanma
- Sık idrara çıkma ihtiyacı
- Acil idrara çıkma ihtiyacı
- İdrarda kan
- Alt karın bölgesinde rahatsızlık
İdrar yaparken yanma; vajinal enfeksiyonlarda (mantar enfeksiyonu gibi) da ortaya çıkabilir. Bu nedenle, mesane enfeksiyonunuz olduğunu düşündüğünüzde mutlaka bir hekime başvurmanızı öneririz.
Böbrek enfeksiyonu semptomları
Böbrek enfeksiyonları bazen mesane enfeksiyonu ile aynı semptomlara (yukarıda listelenmiştir) neden olabilir beraberinde de şu şikayetler de eşlik edebilir:
- Ateş: 37,7 ◦ C'den yüksek sıcaklıkta olması
- Yan ağrısı (böbreklerin bulunduğu alanlarda, belin tek veya her iki tarafında)
- Mide bulantısı ya da kusma
Böbrek enfeksiyonu semptomlarından bir veya daha fazlasına sahipseniz, mümkün olan en kısa sürede bir hekime başvurmalısınız. Böbrek enfeksiyonlarının çoğu kalıcı hasara yol açmasa da tedaviyi geciktirmek ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
İYE teşhisi nasıl konur?
İYE teşhisine yardımcı olmak için idrar tahlili ve/veya idrar kültürü gerekebilir. İdrar tahlili, idrardaki beyaz kan hücrelerini kontrol eder. (Beyaz kan hücreleri enfeksiyonla savaşmaktan sorumludur, bu nedenle idrardaki varlıkları enfeksiyonu düşündürür.) İdrar kültürü, enfeksiyona neden olan bakteri tipini belirleyebilir ve bu bakteriye karşı hangi antibiyotiklerin etkili olduğunu belirleyebilir. Sonuç almak için genellikle yaklaşık 48 saat gerekir.
Tedavide neler uygulanmalıdır?
Mesane enfeksiyonu tedavisi
- Antibiyotikler: Mesane enfeksiyonunun olağan tedavisi bir dizi antibiyotik içerir. Hekiminizin reçete ettiği antibiyotiğe bağlı olarak, tek bir doza veya yedi güne kadar bir tedavi kürüne ihtiyacınız olabilir.
Belirtileriniz tedaviye başladıktan sonraki bir gün içinde düzelmeye başlamalıdır. Enfeksiyonu tamamen ortadan kaldırmak için tüm antibiyotik kürünü almak önemlidir. Belirtileriniz tedaviye başladıktan sonra iki veya üç günden fazla devam ederse veya herhangi bir zamanda kötüleşirse, yeniden hekiminize başvurmalısınız.
- Ağrı kesici: Kanıtlanmış bir faydası olmadığı için bu ilaçları iki günden fazla kullanmamalısınız; ilaçlar daha uzun süre kullanılırsa farklı tedavi gerektirebilecek semptomları da maskeleyebilir. Bu ilaçlar İYE'yi tedavi etmez ve bakterileri öldürmek için bir antibiyotikle birlikte alınmalıdır.
- Sıvılar: Mesane enfeksiyonlarını tedavi ederken bakterilerin mesaneden temizlenmesine yardımcı olmak için daha fazla sıvı içilmesi önerilir.
Böbrek enfeksiyonu tedavisi : Böbrek enfeksiyonu için en uygun tedavi, enfeksiyonun ciddiyetine, genel sağlığınıza ve antibiyotiğe dirençli bakterilerle enfeksiyon riskinize bağlıdır. Hastanede yatış gereken bir tedavi uygulanma ihtiyacı olabilmektedir.
Takip bakımı: Semptomlar düzelirse, idrar yolu enfeksiyonunu takiben takip idrar testi rutin olarak gerekli değildir.
Tekrarlanan mesane enfeksiyonları
Bazı kadınlar sıklıkla tekrarlayan mesane enfeksiyonlarına yakalanmaktadırlar. Bu durumda, belirtilerin (örn. yanma, sıklık ve aciliyet) mesane enfeksiyonundan kaynaklandığını en az bir kez doğrulamak önemlidir. Tekrarlayan mesane enfeksiyonları, enfeksiyonunuza dirençli bir bakterinin neden olduğu bilinmediği veya düşünülmediği sürece, genellikle ilk enfeksiyonla aynı şekilde tedavi edilir.
Daha fazla test yapılması gerekiyor : Tekrarlayan mesane enfeksiyonları devam ederse, daha fazla test yapmak gerekebilir. Bu özellikle böbreklerde, üreterde, mesanede veya üretrada bir anormallik veya böbrek taşı olma ihtimali olabilmektedir. Bu durumlar için testler; bilgisayarlı tomografi (BT) taraması, ultrason veya sistoskopi (ince, ışıklı teleskop benzeri bir aletle mesanenin içine bakma) gibi görüntüleme testlerini içerebilir.
Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonlarını önlemek için nelere dikkat edilmelidir?
Tekrarlayan İYE'leri olan kadınlara, aşağıdakilerden İYE’larını önlemeye yardımcı olacak adımlar atmaları önerilebilir:
Bol Sıvı (Su) Almak : Sıvı alımınızı artırmak, mesane enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olabilir.
Cinsel İlişkiden Sonra İdrara Çıkma : Bazı sağlık uzmanları, mesaneye girebilecek mikropların dışarı atılmasına yardımcı olabileceği için bunu önermektedir. Mesane enfeksiyonlarını önlemede etkili olduğuna dair bir kanıt yoktur, ancak zararlı da değildir.
Menopoz Sonrası Kadınlar İçin : Tekrarlayan mesane enfeksiyonları gelişen menopoz sonrası kadınlar vajinal östrojen kullanmaktan fayda görebilir. Vajinal östrojen, vajinada üç ay boyunca takılan esnek bir halka, küçük bir vajinal ilaç veya bir krem halinde kullanılabilir.