Menopoz Nedir?

Menopoza Geçiş Sürecinde Kadını Neler Beklemektedir? Neden Önemlidir?

Menopoz, bir kadının hayatında, genellikle 45 ila 55 yaşları arasında, yumurtalıkların yumurta üretmeyi bıraktığı (yumurtlama) ve adet dönemlerinin sona erdiği zaman olarak tanımlanır.

Menopozdan sonra kadınlar artık hamile kalamazlar.

Menopoz aniden oluşmaz; çoğu kadın, tamamen durmadan önce adet dönemlerinde birkaç yıl süren değişiklikler yaşar. Bu süre zarfında birçok kadın da menopoz semptomları yaşamaya başlar. Bunlar vücuttaki azalan östrojen seviyelerinden kaynaklanır ve sıcak basmaları, gece terlemeleri, ruh hali değişiklikleri, uyku sorunları ve vajinal kuruluk içerebilir. Bir kadının adet görmeden tam bir yıl geçirmesiyle menopoza girmiş kabul edilir. Kadınlarda menopoz ortalama yaşı 51'dir.

Menopoz, bir kadının hayatının normal bir parçasıdır ve her zaman tedavi edilmesi gerekmez. Bir kız çocuğunda hormonlar tek düzende seyrederken ergenlik süreci ile hormonal dalgalanmalar ve döngü şeklinde sentezin başlamasıyla birlikte genç kızın bedeni bu sürece uyum sağlamıştır. Menopoza geçiş süreci de kadında artık bu hormonal döngünün etkisinin sona ermesiyle yeni sürece uyum sağlama dönemidir. Ancak menopoza geçiş sürecinde ve sonrasında meydana gelen değişiklikler yıkıcı olabilir. Rahatsız edici semptomlarınız varsa, pek çok etkili tedavi seçenekleri mevcuttur.

 

Menopoza Geçiş Süreci Nasıl Gerçekleşir?

• Menopoz geçişi (perimenopoz), adet dönemlerinizin değişmeye başladığı (genellikle daha seyrek hale geldiği) zamandır. Bu aşama ortalama dört yıl sürer ve son adet döneminizi yaşadığınızda sona erer.
• Son adet döneminizin üzerinden 12 ay geçtiğinde menopoz tamamlanmış demektir.
• "Postmenopoz", menopozdan sonraki zamandır (menopoza giren bir kadın "menopoz sonrası" olarak tanımlanabilir).

Ortalama menopoz yaşı 51 olmakla birlikte yaş aralığı yaklaşık olarak 45 ile 55 arasında değişebilmektedir. 40 yaşından önce menopoza giren kadınlarda bu durum anormal ve erken menopoz kabul edilir (prematür overyan yetmezlik olarak adlandırılır). 

45 yaşında veya daha büyükseniz ve 12 aydır adet görmediyseniz, menopoza girmiş olma ihtimaliniz yüksektir. Bu gruptaki kadınların çoğu, özellikle sıcak basmaları gibi menopoz semptomları yaşıyorlarsa, bunu doğrulamak için herhangi bir laboratuvar testine ihtiyaç duyulmaz.

45 yaşın altındaysanız ve adet görmeniz durursa veya menopoz belirtileri gösterdiğinizi düşünüyorsanız, doktorunuzla görüşün. Belirtilerinizin menopoz veya başka bir sorundan kaynaklanıp kaynaklanmadığını görmek için bazı testlere (belirli hormon düzeylerini ölçmek için) ihtiyaç vardır.

Rahim Alınma Ameliyatı (Histerektomi) Sonrası Yumurtalıklarım Alınmadı. Ne Zaman Menopoza Girerim?

Rahminiz yoksa (örneğin, histerektomi ameliyatı geçirdiyseniz) ancak hala yumurtalıklarınız varsa, yumurtalıklarınız yumurta üretmeyi bıraktığında yine menopoza gireceksiniz. Bununla birlikte, adet dönemleriniz olmadığı için bunun ne zaman olduğunu bilmek zor olabilir. Yumurtalıklarınız çalışmayı durdurduğunda ve kandaki östrojen seviyeleriniz düşmeye başladığında menopoz semptomları gelişebilir. Hiçbir belirti yaşamadan da menopoza geçiş gerçekleşebilir. Sadece yapılan kan tetkiklerindeki hormon seviyelerindeki azalma ile menopoz tanısı konabilir. Ancak histerektomi sonrası rahatsız edici menopoz semptomları yaşıyorsanız, doktorunuzla mutlaka görüşün.

Menopoza Geçiş Döneminde Adet Döngülerindeki Değişiklikler Nasıl Gerçekleşir?

Birçok kadın menopoza geçiş (perimenopoz) sırasında adet dönemlerindeki değişiklikleri fark etmeye başlar. Bu durum, vücuttaki hormon seviyelerindeki değişikliklerin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bunun neticesinde;

• Normalden daha sık veya daha seyrek adet dönemleri geçirebilirsiniz (örneğin, dört haftada bir yerine beş ila altı haftada bir regl dönemi).
• Önceki adet düzeninizden daha az gün süren kanamanız olabilir.
• Bir veya daha fazla adet döneminde gecikme, atlama görülebilir.
• Sıcak basması gibi menopoz semptomlarını fark etmeye başlamış olabilirsiniz.

Düzensiz Kanama Görülmesi Ne Zaman Sorun Olabilir? İncelenmesi Gerekir?

Menopoza yaklaştığınızda vajinal kanamanın anormal olup olmadığını anlamak zor olabilir. Genel olarak, aşağıdaki belirtilerden herhangi birine sahipseniz;

• Her üç haftadan daha sık vajinal kanama olması,
• Miktar olarak aşırı, ağır âdet kanaması olması,
• Adet dönemleriniz arasında görülen lekelenme olması,
• Menopozdan sonra vajinal kanama (sadece bir kan lekesi olsa bile) görülmesi durumunda doktorunuzla görüşmelisiniz.

Düzensiz vajinal kanama, menopozun normal bir parçası veya bir sorunun işareti olabilir. Bu nedenle mutlaka ihmal edilmemelidir.

Menopoza Geçiş Döneminde veya Menopoz Döneminde Korunmama Gerek Var mı? Gebe Kalma İhtimalim Var Mıdır?

Doğurganlık doğal olarak yaşla birlikte azalır ve çoğu kadının 45 yaşından sonra hamile kalma (kısırlık tedavisi olmadan) olasılığı daha düşüktür. Kadınlarda 35 yaşından sonra gebelik ihtimali kaliteli yumurta sayısında azalma nedeniyle hızla azalır. Ancak yine de gebelik mümkündür. Hamile kalmak istemiyorsanız; özellikle hala adet görüyorsanız ve cinsel olarak aktifseniz, doğum kontrol yöntemi kullanmaya devam etmeniz önemlidir. Menopoza girdiğinizden emin olana kadar (yani, son adet tarihinizden bu yana 12 ay veya daha uzun süre geçmişse) bir tür doğum kontrol yöntemi kullanmaya devam etmelisiniz. Menopoza girdikten sonra hamile kalamazsınız.

Hormonal doğum kontrol yöntemleri adet döngüsünü etkilediğinden, menopozun ne zaman gerçekleştiğini söylemeyi zorlaştırabilirler. Doktorunuz, ortalama menopoz yaşına (51 yıl) yaklaştığınızda ve adet döneminizin devam edip etmediğini ve herhangi bir menopoz semptomu yaşayıp yaşamadığınızı kontrol ettikten sonra doğum kontrolünü durdurmanızı önerebilir. 45 yaşın üzerindeyseniz, hormonal olmayan bir doğum kontrol yöntemi kullanıyorsanız ve 12 aydır adet görmediyseniz, doğum kontrolünü tamamen bırakabilirsiniz.

Rahim içi aracınız (RİA) varsa, en azından ortalama menopoz yaşını (51 yaş) geçene kadar onu içeride bırakmalısınız. Bu özellikle bir levonorgestrel RİA'nız varsa (örnek marka adı: Mirena) önemlidir, çünkü bu RİA türü bazı kadınların onu kullanırken adet görmemesine neden olur ve bu da menopoza girip girmediğinizi anlamanızı zorlaştırabilir. İsterseniz bekleyebilir ve RİA'nızı süresi dolduğunda çıkarttırabilirsiniz. (bakırlı RİA'ların çoğu ve levonorgestrel RİA'lar için 5 yıl dolduğunda).

 

Menopozun Belirtileri Nelerdir?

Yumurtalıkların çalışma fonksiyonları azaldıkça östrojen hormonu seviyeleri düşer. Menopozun tipik semptomlarına yol açan neden budur. Bazı kadınlarda menopoz semptomları çok az görülür veya hiç görülmezken, diğer kadınlarda yaşamlarını etkileyen rahatsız edici semptomlar görülür. Bunun nedeni özellikle bireysel farklılıklardan ve sıklıkla yaşam tarzı farklılıklarından kaynaklanmaktadır. Bu semptomlar genellikle menopoza geçiş sırasında, regl dönemi bitmeden önce başlar. Bu semptomların tedavisinde yardımcı olabilecek çeşitli tedaviler vardır.

Menopozun yaygın semptomları şunları içerir

• Sıcak basmaları- Sıcak basmaları, kadınların yüzde 60 ila 80'ini etkileyen menopozun en yaygın semptomudur. Tipik olarak göğsün üst kısmında ve yüzde ani bir sıcaklık hissi olarak başlarlar; sıcaklık hissi daha sonra tüm vücuda yayılır ve iki ila dört dakika sürer. Bazı kadınlar sıcak basması sırasında terler ve ardından sıcak basması sona erdiğinde ürperme ve titreme hissederler. Sıcak basmaları günde bir veya iki kez veya gündüz ve gece boyunca saatte bir kez meydana gelebilir.

Sıcak basmaları genellikle son adet döneminizden çok önce başlar.  Sıcak basmaları olan kadınların çoğu, yaklaşık dört yıl boyunca (ortalama olarak) devam edebilir.

• Gece terlemeleri- Sıcak basmaları geceleri gündüze göre daha yaygındır. Uyku sırasında ortaya çıktıklarında "gece terlemeleri" olarak adlandırılırlar. Gece terlemeleri, sizi uykudan uyandırmaya neden olabilir. Bu, gece başına bir veya daha fazla kez olabilir. Sık sık uyanmak, kaliteli gece uykusunu bozar. Kesintiye uğrayan uykunun bir sonucu olarak; birçok kadın yorgunluk, sinirlilik, konsantrasyon güçlüğü ve ruh hali değişiklikleri gibi başka sorunlar yaşamaya başlarlar.

• Uyku sorunları– Menopoza geçiş sırasında, bazı kadınlar gece terlemeleri olmasa bile uykuya dalmakta veya uykuyu sürdürmekte sorun yaşamaya başlar. Uyku sorunları ertesi gün kendinizi yorgun ve sinirli hissetmenize neden olabilir. Uyku sorunları için oldukça etkili tedaviler mevcuttur.

• Vajinal kuruluk– Menopoz öncesinde ve menopoz sırasında vücuttaki östrojen seviyeleri düştüğü için vajina ve üretra (idrarın mesaneden vücut dışına taşınmasını sağlayan tüp) içindeki dokular incelebilir ve kuruyabilir. Sıklıkla geç etki olarak (ortalama 5 yıl sonra) ortaya çıkar ve menopoz sonrası düzenli birliktelik olmadığı dönemlerde daha erken görülebilmektedir. Bu durum; cinsel ilişki sırasında rahatsızlığa, kaşıntıya veya ağrıya neden olabilir.

• Depresyon– Menopozun direk semptomu olmasa da menopoza geçiş sırasında birçok kadının yaşadığı üzüntü, konsantre olma güçlüğü, normal aktivitelere karşı ilgisizlik ve çok fazla uyuma ya da uykuyu sürdürmekte güçlük çekme gibi sorunlar depresif ruh halinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Geçmiş bir depresyon öyküsü olan kadınlarda ise, menopoza geçiş sırasında sıklıkla depresyon nüks edebilir. Bu durum için oldukça etkili tedavi seçenekleri mevcuttur. Lütfen doktorunuzla iletişime geçiniz.

 

Menopoz Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Tüm kadınların menopoz semptomları için tedaviye ihtiyacı yoktur. Belirtileriniz hafifse, kendi başınıza uygulayabileceğiniz yaşam tarzı değişiklikleri mevcuttur.

Belirti	Ne yapabilirsiniz?
Sıcak Basmaları ve Gece Terlemeleri	Evinizi rahat bir sıcaklıkta tutabilirsiniz. Kahve ve çay gibi sıcak içeceklerden kaçınmalısınız.
	Sıcak basmaları sırasında boynunuza soğuk, ıslak bir bez koyabilirsiniz.
	Sigara içiyorsanız, sigarayı bırakmalısınız. (Sigara içmek sıcak basmalarını daha da kötüleştirir.) Bırakmakta güçlük çekiyorsanız, doktorunuz yardımcı olabilir.
Vajinal Kuruluk	Haftada birkaç kez vajinal nemlendirici kullanabilirsiniz.
	Cinsel birliktelikten önce kayganlaştırıcı kullanmalısınız.
Uyku Sorunları	İyi uyuyamasanız bile her gün aynı saatte yatıp aynı saatte kalkmaya çalışmalısınız. Doktorunuzdan destek alabilirsiniz.
	Öğleden sonra kafeinden kaçının ve alkolü sınırlayın.
Depresyon	Aktif kalmaya çalışın. Düzenli egzersiz ruh halinize yardımcı olabilir.
	Meditasyon ve yoga tekniklerinden fayda görebilirsiniz veya psikoterapi alabilirsiniz.

 

Ancak daha şiddetli veya rahatsız edici semptomlar için etkili tedavi seçenekleri mevcuttur.

Menopozal hormon tedavisi - Östrojen, sıcak basmaları için en etkili tedavidir. Geçmişte hormon tedavisinin güvenliği konusunda endişeler olsa da, menopoz semptomları konusunda yardım arayan çoğu sağlıklı kadın için güvenli, düşük riskli ve etkilidir. 60 yaşından önce başlanması gerekir ve genellikle beş yıla kadar verilir. Meme kanseri, kalp hastalığı ve inme gibi belirli tıbbi problemler geçmişi olan (veya yüksek risk taşıyan) kadınlar için önerilmez.

Hormon tedavisi genellikle östrojen ve progesteron kombinasyonunu içerir. Hormon tedavisinin, ağızdan aldığınız bir hap, cilt bandı, cilt jeli, kremi veya spreyi şeklinde çeşitleri mevcuttur. Sıcak basmaları hafifletmeye ek olarak, hormon tedavisi vajinal kuruluk, depresyon ve diğer ruh hali sorunları dahil olmak üzere diğer menopoz semptomlarına da yardımcı olabilir. Bununla birlikte, depresyonla mücadele eden bazı kadınların bir antidepresan ilaç tedavisine de ihtiyacı olabilir. Doktorunuza danışmalısınız.

Sıcak basmaları için hormon tedavisine ihtiyacınız yoksa ancak vajinal kuruluk sorunlarınız varsa vajinal östrojen yardımcı olabilir.

Hormonsuz tedavi seçenekleri — Sıcak basmalarından rahatsızsanız ancak hormon tedavisi alamıyorsanız veya hormon tedavisi görmemeyi tercih ediyorsanız, alternatifler vardır. Sıcak basması için en etkili tedavi hormon tedavisi olsa da hormonal olmayan alternatifler birçok kadın için iyi bir seçenektir.